Van 31 oktober t/m 17 december presenteert het Haags Gemeentearchief de tentoonstelling Woningnood in Den Haag in het Atrium van het stadhuis aan het Spui. In deze tentoonstelling vertellen we het verhaal van woningnood in Den Haag in de afgelopen 175 jaar. Een dak boven je hoofd is een grondrecht, dat helaas niet altijd vanzelfsprekend is. 

Vereeniging tot de verbetering der woningen van de arbeidende klasse
Vanaf 1850 floreert de Haagse industrie en de vraag naar arbeiders groeit. Er ontstaat een woningtekort en arbeidersgezinnen worden ondergebracht in piepkleine arbeidershuisjes, in sloppen en nauwe steegjes.  De gezondheid van de arbeiders lijdt onder gebrek aan licht en frisse lucht.

De woningwet: het keerpunt
Het besef dat de sociale huisvesting niet aan de markt kon worden overgelaten, drong ook tot het landsbestuur door. Het liberale kabinet Pierson voerde in 1901 de Woningwet in. Dit was een keerpunt, want daarvoor bemoeide de overheid zich alleen met grote infrastructurele bouwwerken.

De woningcorporaties
In de 20e eeuw ontwikkelden de woningdiensten zich tot invloedrijke gemeentelijke afdelingen. Een groot deel van de gemeentelijke begroting werd besteed aan sociale woningbouw die door verschillende woningbouwverenigingen en – corporaties werden gebouwd. De kwaliteit van woningen werd gecontroleerd en gegarandeerd. 

De crisisjaren
Na de Eerste Wereldoorlog (1914-1918) daalden de bouwkosten en trok de economie sterk aan. Er was sprake van inhaalvraag na de onzekere oorlogsjaren. Op grond van de Woningwet stimuleerde de overheid de nieuwbouw en sanering van krottenwijken, maar vooral in de crisisjaren met een beperkt budget.

De bezetting
Den Haag had tijdens de bezetting veel te lijden onder de Duitse maatregelen. In Den Haag werden meer dan 135.000 mensen uit hun huis gezet en 2.400 panden afgebroken om de stad in een vesting te veranderen. Van de totale Haagse woningvoorraad was 6 procent verloren gegaan.

De wederopbouw
Na de bevrijding op 10 mei 1945 was Den Haag een stad vol puinhopen. De oorlogsverwoestingen leidden tot een groot tekort aan woningen. Er was een tekort aan alle materialen die nodig zijn om woningen te bouwen: bouwmaterialen, energie en geschoolde arbeid.

Naoorlogse woningnood
Het Gemeentelijk Bureau voor de Huisvesting probeerde het aantal inwoners te reguleren met een vergunningenstelsel. Om de mate van ‘urgentie’ te bepalen werd gekeken naar het aantal mensen per vierkante meter en de woningoppervlakte.

Geen woning, geen kroning
In de jaren zestig en zeventig werd de roep om een eerlijke verdeling van vermogens, inkomen en eigendom steeds luider. In grote steden konden huisjesmelkers door de mazen van de wet kruipen. Dat leidde tot de opkomst van de kraakbeweging. In de jaren zeventig kregen krakers wettelijke bescherming vanwege uitspraken van de rechter. 

Stad in transitie
Een Haagse bewoner uit de jaren vijftig zal de stad in 2022 nog met moeite herkennen. De duinen, de Noordzee en het Binnenhof zijn er nog steeds, maar de stad is in die zeventig jaar sterk veranderd. Ombouwen van vastgoed kan een oplossing bieden. Inmiddels zijn veel panden veranderd in woonpanden.

Samenstelling tentoonstelling
De samenstelling van de tentoonstelling is door het Haags Gemeentearchief. Met speciale dank aan Elise Mutter, afdeling Monumentenzorg & Welstand en Raymund Schütz, historicus.

Voor meer informatie, ga naar www.haagsgemeentearchief.nl.