Niet veel mensen weten dat de eerste Nederlandse school voor speciaal onderwijs in 1855 werd opgericht in Den Haag, in een rijtjeswoning aan de Zuidwal. In 1856 krijgt de school onderdak in een groot pand aan het Haagse Hoge Westeinde (later Riviervismarkt). Speciale kinderen zijn er altijd geweest, maar ze werden lang niet opgemerkt. Deze tentoonstelling die van 17 oktober t/m 14 december in de posterwand van het Haags Gemeentearchief in het Atrium Den Haag is te zien, brengt hoe de verschillen tussen kinderen in de negentiende eeuw aanleiding vormden voor de oprichting van de Haagse ‘Idiotenschool’.

Unieke blik op onderwijs
In de 19e eeuw groeide de aandacht voor het kind als individu. Het woord ‘idiotisme’ (afkomstig van het Griekse ‘idios’ dat ‘eigen’ betekent) had destijds nog niet de negatieve lading die het woord ‘idioot’ nu heeft. De school startte in 1855 met een kleine groep kinderen met uiteenlopende problemen. Deze speciale kinderen werden in het midden van de negentiende eeuw niet zomaar herkend. In Den Haag bekommerde dominee Van Koetsveld zich om de vaak erbarmelijke leef- en werkomstandigheden van ‘minderbedeelden’ en ook om het welzijn van hun kinderen. Overigens gingen er later ook kinderen uit hogere sociale milieus  naar de school. Vanaf 1856, als de school zich gevestigd heeft in een nieuw, ruim pand aan het Westeinde, verbleven er ook kinderen voor dag en nacht. Koningin Sophia, de eerste vrouw van koning Willem III, was een belangrijke steunpilaar voor de school. In de loop der jaren kon de Haagse idiotenschool zich verheugen in een zekere, zelfs internationale faam.

Nog altijd groeiend
Als de school in 1921 ter ziele gaat heeft Nederland overal scholen voor speciaal onderwijs. De toename van het aantal kinderen in het speciaal onderwijs zet zich tot op de dag van vandaag voort, ondanks alle pogingen tot meer inclusief onderwijs voor speciale kinderen. Ook in de 21ste eeuw kunnen we nog leren van de principes en praktijken die in de Haagse Idiotenschool werden ontwikkeld. Het is fascinerend om te zien dat wat men toen ontwikkelde in relatie tot het speciale kind, vandaag de dag nog steeds betekenis heeft voor het realiseren van zo inclusief mogelijk onderwijs voor alle kinderen.

Deze tentoonstelling is tot stand gekomen in samenwerking met Dr. Annemieke van Drenth verbonden aan de Universiteit Leiden. Zij was daar vele jaren docent en onderzoeker bij het Instituut Pedagogische Wetenschappen en publiceerde nationaal en internationaal over de geschiedenis van zorg en onderwijs, met name ook vanuit het perspectief van gender- en disability history.

Voor meer informatie, ga naar www.haagsgemeentearchief.nl.